سی تی اسکن سر (مغز): آمادگی، نحوه انجام و خطرات

مقدمه: سی تی اسکن سر از پرتوهای ایکس متعددی برای ایجاد تصاویری از سر استفاده می‌کند که شامل جمجمه، مغز، حدقه چش ‌ها و سینوس ها می شود. CT مخفف توموگرافی کامپیوتری است. در این فرآیند یک پرتوی ایکس خفیف به دور ناحیه‌ای از بدن که قرار است تصویربرداری شود، چرخانده می شود. با استفاده از فرآیندهای ریاضی بسیار پیچیده ای که به آن ها الگوریتم گفته می شود، کامپیوتر قادر است یک تصویر سه بعدی از یک مقطع بدن تولید کند. سی تی اسکن ها بسیار دقیق هستند و اطلاعاتی عالی برای پزشک فراهم می‌کنند.

سی تی اسکن مغز چیست؟

همان طور که پروفسور جوآنا واردلاو به پرستار ارشد قلب، امیلی مک گراث توضیح می دهد، از سی تی اسکن می توان برای تشخیص سکته مغزی و سایر مشکلات مغزی استفاده کرد.

یک سی تی اسکن، آسیب ناشی از سکته مغزی هموراژیک (که در اثر پارگی شریان رخ می دهد) را در لایه های مختلف مغز این بیمار نشان می دهد.

مطلب پیشنهادی: سی تی اسکن چیست و چگونه انجام می شود؟

سی تی‌ اسکن مغز یک روش تصویربرداری تشخیصی غیرتهاجمی است که از اندازه گیری ‌های خاص اشعه ایکس برای تولید تصاویر افقی یا محوری (که به‌طور معمول به آن‌ها برش‌ها گفته می‌شود) از مغز استفاده می‌کند. سی تی ‌اسکن سر می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری درباره‌ی بافت و ساختارهای مغز نسبت به رادیوگرافی استاندارد با اشعه ایکس از سر ارائه دهد و به همین دلیل اطلاعات بیشتری در رابطه با آسیب‌ها و یا بیماری‌های مغز فراهم کند.

در طول سی تی‌ اسکن مغز، پرتوی اشعه ایکس به صورت دوار به دور بدن حرکت می‌کند و نماهای مختلفی از مغز را ارائه می‌دهد. سپس اطلاعات به یک کامپیوتر ارسال می‌شود که کامپیوتر آن‌ها را تفسیر کرده و به‌ صورت دوبعدی (2D) روی مانیتور نمایش می‌دهد.

سی تی‌ اسکن سر ممکن است با یا بدون «ماده حاجب» انجام شود. ماده‌ی حاجب به ماده‌ای اشاره دارد که یا به‌صورت خوراکی مصرف می شود و یا از طریق یک خط وریدی (IV) تزریق می‌گردد و باعث می‌شود ارگان یا بافت خاصِ مورد بررسی، واضح‌تر دیده شود. آزمایش های با ماده‌ی ‌حاجب، ممکن است قبل از انجام فرآیند برای مدت معینی نیاز به ناشتا بودن داشته باشند. پزشک شما قبل از انجام این فرآیند، این موضوع را به شما اطلاع خواهد داد.

مطلب پیشنهادی: انواع سی تی اسکن همراه با جزئیات کاربرد هریک

سایر روش‌های دیگر مرتبط که ممکن است برای تشخیص اختلالات مغزی استفاده شوند شامل:

تصویربرداری با اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از مغز، سی تی اسکن با انتشار پوزیترون (PET) از مغز و آنژیوگرافی مغزی هستند.

مطلب پیشنهادی: تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟

چرا باید از مغزم سی تی اسکن بگیرم؟

سی تی اسکن مغز یکی از اولین آزمایش‌ها برای تشخیص سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (که به آن TIA یا سکته‌ی خفیف نیز می گویند) است. از این اسکن زمانی استفاده می شود که فرد ضربه ای به سرش خورده باشد، یا احتمال وجود تومور مغزی داده شود، یا برای تشخیص آنوریسمی که دچار نشت یا پارگی شده و باعث خونریزی در مغز می شود. همچنین می‌توان از آن برای بررسی علت سردردهای مکرر استفاده کرد.

سی تی اسکن می تواند سکته مغزی قبلی را نیز تشخیص دهد، بنابراین ممکن است در آزمایش های مربوط به زوال عقل(دمانس) استفاده شود. این به این دلیل است که دمانس عروقی (دومین نوع شایع زوال عقل) ارتباط نزدیکی با سکته مغزی دارد.

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی چیست؟

عملکرد مغز چیست؟

مغز به عنوان بخشی از سیستم عصبی مرکزی (CNS)، یک ارگان مهم است که کنترل افکار، حافظه، احساسات، حس لامسه، مهارت‌های حرکتی، بینایی، تنفس، دما، گرسنگی و هر فرایندی که بدن ما را تنظیم می‌کند، را بر عهده دارد.

قسمت های مختلف مغز کدامند؟

مغز را می‌توان به سه قسمت اصلی تقسیم کرد: مخ، ساقه‌ی مغز و مخچه.

• مخ (Cerebrum): مخ (قسمت فوقانی یا جلوی مغز) از دو نیمکره‌ی چپ و راست تشکیل شده است. وظایف مخ شامل، آغاز حرکت، هماهنگی حرکتی، تنظیم دما، لمس، بینایی، شنوایی، قضاوت، استدلال، حل مسئله، احساسات و یادگیری است.
• ساقه مغز (Brainstem): ساقه‌ی مغز (ناحیه میانی یا وسط مغز) شامل مغز میانی، پل مغزی (Pons) و بصل‌النخاع (Medulla) است. وظایف این ناحیه شامل حرکت چشم‌ها و دهان، انتقال پیام‌های حسی (مثل گرما، درد، صداهای بلند و غیره)، گرسنگی، تنفس، هوشیاری، عملکرد قلبی، تنظیم دمای بدن، حرکات غیرارادی عضلات، عطسه، سرفه، استفراغ و بلعیدن است.
• مخچه (Cerebellum): مخچه (قسمت زیرین یا پشت مغز) در پشت سر قرار دارد. وظیفه‌ی آن هماهنگی حرکات ارادی عضلات و حفظ وضعیت بدن، تعادل و توازن است.

به طور خاص، سایر قسمت های دیگر مغز شامل موارد زیر است:

• پل مغزی (Pons): بخشی عمقی از مغز می باشد که در ساقه‌ی مغز واقع شده است. پل مغزی شامل بسیاری از نواحی کنترلی برای حرکت چشم‌ها و صورت، چهره، شنوایی و تعادل است.
• بصل النخاع (Medulla): پایین‌ترین بخش ساقه‌ی مغز است و حیاتی‌ترین بخش کل مغز محسوب می‌شود. این ناحیه شامل مراکز کنترلی مهمی برای قلب و ریه‌ها است.
• نخاع (Spinal Cord): یک دسته بزرگ از رشته‌های عصبی است که در پشت بدن قرار دارد و از قاعده‌ی مغز تا قسمت پایین کمر امتداد می‌یابد. نخاع پیام‌ها را بین مغز و سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند.
• لوب پیشانی (Frontal Lobe): بزرگ‌ترین بخش مغز که در قسمت جلوی سر قرار دارد و در ویژگی‌های شخصیتی و حرکت نقش دارد.
• لوب آهیانه ای (Parietal Lobe): بخش میانی مغز است و به فرد کمک می‌کند تا اشیاء را شناسایی کرده و روابط فضایی (موقعیت بدن نسبت به اشیاء اطراف) را درک کند. این لوب همچنین در تفسیر درد و حس لمس در بدن دخالت دارد.
• لوب پس سری (Occipital Lobe): بخش پشتی مغز است که درگیر پردازش بینایی است.
• لوب گیجگاهی (Temporal Lobe): در دو طرف مغز قرار دارد و در حافظه، گفتار و حس بویایی نقش دارد.

دلایل انجام سی تی اسکن سر

سی تی ‌اسکن سر برای کمک به تشخیص یا نظارت بر شرایط زیر توصیه می‌شود:

• نقص مادرزادی سر یا مغز
• عفونت مغزی
• تومور مغزی
• تجمع مایع در داخل جمجمه (هیدروسفالی)
• آسیب (ضربه) به مغز، سر یا صورت
• سکته مغزی
• خونریزی در داخل یا اطراف مغز

این آزمایش ممکن است برای بررسی دلایل زیر نیز انجام شود:

• اندازه‌ی غیرطبیعی سر در کودکان
• تغییرات در تفکر یا رفتار
• غش کردن
• سردرد، به‌خصوص زمانی که با علائم یا نشانه‌های خاص دیگری همراه باشد
• از دست دادن شنوایی (در برخی افراد)
• علائم آسیب به بخشی از مغز، مانند مشکلات بینایی، ضعف عضلانی، بی‌حسی و گزگز، از دست دادن شنوایی، مشکلات گفتاری یا مشکلات در بلع

سی تی اسکن به پزشک من چه خواهد گفت؟

سی تی اسکن همچنین می تواند نشان دهد که آیا سکته مغزی، ناشی از مسدود شدن یک رگ خونی توسط لخته است یا به دلیل پارگی و ترکیدن یک رگ خونی است. اگر رگ خونی مسدود شده باشد، درمانی برای رقیق کردن خون یا حل کردن لخته به شما داده می شود. اما اگر رگ خونی پاره شده باشد، نباید چنین درمانی انجام شود، زیرا این کار خونریزی را بدتر می‌کند.

“سی تی اسکن همچنین می تواند نشان دهد که آیا سکته مغزی به دلیل مسدود شدن یک رگ خونی توسط لخته رخ داده است یا بر اثر پارگی یک رگ خونی”

علاوه بر تشخیص، یک اسکن می تواند برای راهنمایی درمان ها نیز استفاده شود. به عنوان مثال، اگر فردی به تازگی دچار سکته مغزی شده باشد، ممکن است سی تی آنژیوگرافی انجام دهد، که در آن از سی تی اسکن برای نشان دادن ساختار رگ های خونی و محل لخته استفاده می شود، سپس لخته با استفاده از یک لوله (شبیه به آنژیوپلاستی که برای حمله قلبی انجام می شود) برداشته می‌شود.

سی تی اسکن شامل چه مواردی می شود؟

سی تی اسکن ها بسیار ساده هستند. اسکنر (که در تصویر زیر نشان داده شده) مانند یک دونات بزرگ با یک سوراخ در وسط آن است. قسمتی از بدن شما که قرار است اسکن شود، به سوراخ دونات وارد می شود سپس اسکنر به بالا و پایین حرکت کرده و در حالی که بی‌حرکت دراز کشیده‌اید، صداهای وز وز مانندی ایجاد می‌کند. ممکن است از شما خواسته شود که در حین گرفتن تصاویر، چندبار نفس خود را حبس کنید.

در برخی موارد، قبل از اسکن، به شما ماده‌ی حاجب داده می‌شود، یا به صورت تزریقی و یا به صورت نوشیدنی. این ماده حاوی ید است و باعث می شود بافت های بدن شما در اسکن واضح تر نمایش داده شوند.

آمادگی های لازم برای سی تی اسکن سر (مغز)

برخی از آزمایش‌های سی تی اسکن نیاز به ماده رنگی مخصوصی به نام ماده حاجب دارند. این ماده قبل از شروع آزمایش وارد بدن می‌شود. ماده‌ی حاجب به نمایان تر شدن برخی نواحی بدن در تصاویر اشعه ایکس کمک می‌کند.

• ماده حاجب می‌تواند از طریق ورید (IV) در دست یا ساعد شما تزریق شود. اگر از ماده‌ حاجب استفاده شود، ممکن است از شما خواسته شود که 4 تا 6 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید یا نیاشامید.
• اگر تاکنون به ماده‌ی حاجب واکنشی نشان داده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد که قبل از آزمایش داروهایی مصرف کنید تا بتوانید آن را ب ‌طور ایمن دریافت کنید.
• پیش از دریافت ماده‌ی حاجب، اگر داروی دیابت متفورمین (گلوکوفاژ) مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز به احتیاط‌های اضافی داشته باشید. همچنین اگر مشکلات مربوط به عملکرد کلیه دارید، به پزشک خود اطلاع دهید زیرا ماده‌ی حاجب تزریقی می‌تواند این مشکل را تشدید کند.
• اگر وزن شما بیش از 300 پوند (135 کیلوگرم) است، بررسی کنید که آیا دستگاه سی تی‌ اسکن محدودیت وزنی دارد یا خیر. برخی از دستگاه ها این محدودیت را دارند.
  از شما خواسته می شود که جواهرات خود را درآورید و ممکن است نیاز باشد در طول آزمایش لباس بیمارستان بپوشید.

مطلب پیشنهادی: اسکن کلیوی MAG3 چیست؟

اگر قرار است سی تی آنژیوگرافی (CTA) انجام دهید، هنگام تعیین وقت به شما دستورالعمل های خاصی داده می شود. دستورالعمل های زیر به شما کمک می کند تا برای سی تی اسکن مغز آماده شوید:

• لباس: ممکن است از شما خواسته شود که لباس مخصوص بیمار را بپوشید. در این صورت یک گان برای شما تهیه خواهد شد. لطفاً تمام زیورآلات و اشیای قیمتی را در خانه بگذارید و هرگونه پیرسینگ را از بدن خود جدا کنید.
• غذا و نوشیدنی: اگر پزشک شما سی تی اسکن سر بدون ماده‌ی حاجب را تجویز کرده است، می‌توانید قبل از معاینه، غذا بخورید، بنوشید و داروهای تجویز شده خود را مصرف کنید. اگر پزشک سی تی اسکن مغز را با ماده‌ی حاجب تجویز کرد، سه ساعت قبل از انجام سی تی چیزی نخورید. به نوشیدن مایعات شفاف تشویق می شوید.
• دیابتی ها: بیماران دیابتی باید سه ساعت قبل از اسکن، یک صبحانه یا ناهار سبک بخورند. بسته به داروهای خوراکی شما برای دیابت، ممکن است از شما خواسته شود که مصرف دارو را تا 48 ساعت پس از سی تی اسکن سر قطع کنید. اگر سی تی اسکن شما در رادیولوژی جانز هاپکینز انجام شود، دستورالعمل های دقیقی پس از معاینه به شما داده خواهد شد.
• داروها: همه بیماران می توانند داروهای تجویز شده‌ی خود را طبق معمول مصرف کنند، مگر این که دستور دیگری داده شده باشد.

بر اساس شرایط پزشکی شما، پزشک ممکن است مراحل خاص دیگری را برای آماده سازی قبل از سی تی اسکن سر درخواست کند.

سی تی اسکن سر چگونه انجام می‌شود؟

سی تی ‌اسکن سر، در بیمارستان یا مرکز رادیولوژی انجام می‌شود.

مطلب پیشنهادی: رادیولوژی چیست؟ اهمیت، انواع و کاربردها

شما روی یک تخت باریک دراز می‌کشید که به داخل مرکز دستگاه سی تی ‌اسکن حرکت می‌کند.

در حالی که داخل اسکنر هستید، پرتو ایکس دستگاه به دور شما می‌چرخد.

یک کامپیوتر، تصاویر جداگانه‌ای که به آن‌ها برش گفته می شود، از نواحی بدن ایجاد می‌کند.

این تصاویر می توانند:

• ذخیره شوند.
• بر روی یک مانیتور مشاهده شوند.
• روی فیلم چاپ شوند.
• روی یک دیسک ذخیره شوند.

مدل های س ‌بعدی از ناحیه‌ی سر، با کنار هم قرار دادن برش‌ها ساخته می‌شوند.

مطلب پیشنهادی: سی تی اسکن قلب: انواع، آمادگی، نحوه انجام و خطرات

در طول آزمایش باید بی حرکت باشید، زیرا حرکت باعث تار شدن تصاویر می شود. ممکن است از شما خواسته شود که برای مدت کوتاهی نفس خود را حبس کنید.

به طور کلی، سی تی اسکن مغز شامل مراحل زیر است:

1. اگر قرار است پروسه را با ماده‌ی حاجب انجام دهید، یک خط وریدی IV در دست یا بازوی شما برای تزریق ماده‌ی حاجب ایجاد خواهد شد. برای ماده‌ی حاجب خوراکی، یک مایع به شما داده می شود تا آن را ببلعید.
2. بر روی تخت اسکن دراز می کشید که به داخل یک دهانه‌ی بزرگ و دایره ای شکل در دستگاه اسکنر حرکت می‌کند. ممکن است از بالش و کمربند برای جلوگیری از حرکت در طول فرآیند اسکن استفاده شود.
3. تکنسین در اتاق دیگری که کنترل های اسکنر در آن جا قرار دارند، خواهد بود. با این حال، شما از طریق یک پنجره، دائماً در معرض دید تکنسین خواهید بود. بلندگوهای داخل اسکنر ارتباط دو طرفه بین تکنسین و بیمار را امکان پذیر می کنند. ممکن است یک دکمه تماس در اختیار شما باشد تا بتوانید در صورت بروز هرگونه مشکل در حین اسکن به تکنسین اطلاع دهید. تکنسین همیشه شما را زیر نظر خواهد داشت و با شما در ارتباط دائمی خواهد بود.
4. هنگامی که اسکنر شروع به چرخش به دور شما می‌کند، اشعه های ایکس برای مدت کوتاهی از بدن عبور می‌کنند. در این زمان ممکن است صداهای کلیک بشنوید که کاملاً طبیعی است.
5. اشعه های ایکسی که توسط بافت های بدن جذب می‌شوند، توسط اسکنر شناسایی و به کامپیوتر منتقل می شوند. سپس کامپیوتر این اطلاعات را به تصویر تبدیل می کند تا توسط رادیولوژیست تفسیر شوند.
6. شما باید در طول فرآیند اسکن کاملاً بی حرکت بمانید. ممکن است از شما خواسته شود که در زمان‌های مختلف، نفس خود را حبس کنید.
7. اگر از ماده‌ی حاجب برای اسکن شما استفاده می شود، ممکن است هنگام تزریق آن به رگ (IV) اثراتی را احساس کنید. این اثرات شامل احساس گرگرفتگی، طعم نمکی یا فلزی در دهان، سردرد کوتاه یا تهوع و یا استفراغ است و معمولاً برای چند لحظه بیشتر طول نمی‌کشند.
8. در صورت بروز هرگونه مشکل تنفسی، تعریق، بی حسی یا تپش قلب، باید فوراً به تکنسین اطلاع دهید.
9. پس از اتمام مراحل اسکن، از دستگاه اسکنر خارج خواهید شد.
10. اگر از خط وریدی (IV) برای تزریق ماده‌ی حاجب استفاده شده باشد، آن خط نیز برداشته خواهد شد.

در حالی که سی تی اسکن مغز به خودی خود باعث هیچ دردی نمی شود، ممکن است نیاز به دراز کشیدن در طول فرآیند اسکن، باعث ناراحتی یا درد شود، به ویژه در مورد داشتن یک آسیب تازه یا انجام یک عمل تهاجمی (مانند جراحی). تکنسین از تمامی روش های ممکن برای راحتی شما استفاده خواهد کرد و این موضوع اسکن را در سریع ترین زمان ممکن به پایان می رساند تا هرگونه ناراحتی یا درد را به حداقل برساند. یک اسکن کامل معمولاً فقط 30 ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد.

چه احساسی در طول آزمایش خواهید داشت؟

پرتوهای ایکس تولید شده توسط سی تی ‌اسکن بدون درد هستند. برخی افراد ممکن است به دلیل دراز کشیدن روی تخت سخت، احساس ناراحتی کنند.
ماده‌ی حاجب تزریقی از طریق ورید، ممکن است باعث وارد زیر شود:

• احساس سوزش خفیف
• طعم فلزی در دهان
• احساس گرمای ناگهانی در بدن

این موارد طبیعی هستند و معمولاً طی چند ثانیه از بین می روند.

مطلب پیشنهادی: سی تی اسکن قفسه سینه

بعد از سی تی اسکن مغز چه اتفاقی می افتد؟

اگر در طول سی تی اسکن سر، از مواد حاجب استفاده شده باشد، ممکن است برای مدتی تحت نظر باشید تا هرگونه عوارض جانبی یا واکنش آلرژیک به آن مورد بررسی قرار گیرد. در صورت بروز خارش، تورم، بثورات پوستی یا مشکل در تنفس، رادیولوژیست را مطلع کنید. اگر پس از انجام اسکن و بازگشت به خانه، هرگونه درد، قرمزی و یا تورم در محل IV را مشاهده کردید، باید به پزشک خود اطلاع دهید زیرا این امر می تواند نشان دهنده‌ی عفونت یا نوع دیگری از واکنش باشد.

مطلب پیشنهادی: متخصص رادیولوژی یا رادیولوژیست کیست؟

در غیر این صورت، هیچ نوع مراقبت خاصی پس از سی تی اسکن مغز مورد نیاز نیست. اکثر بیماران مجاز به از سرگیری رژیم غذایی و فعالیت های معمول خود هستند. پزشک ممکن است بسته به وضعیت خاص شما، دستورالعمل های اضافی یا جایگزین را پس از اسکن به شما ارائه دهد.

مطلب پیشنهادی: اهمیت رادیولوژی در پزشکی و سلامت چیست؟

نتایج غیر طبیعی سی تی اسکن مغز چه معنایی دارد؟

نتایج غیرطبیعی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• عروق خونی غیرطبیعی (نقص عروقی)
• تورم عروق خونی در مغز (آنوریسم)
• خونریزی (به عنوان مثال، هماتوم زیرپرده‌ای یا خونریزی در بافت مغز)
• عفونت استخوان
• آبسه یا عفونت مغزی
• آسیب مغزی ناشی از ضربه
• تورم یا آسیب بافت مغز
• تومور مغزی یا رشد دیگر (توده)
• از دست رفتن بافت مغزی (آتروفی مغزی)
• هیدروسفالی
• مشکلات با عصب شنوایی
• سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

مطلب پیشنهادی: MRI سر (مغز) چیست؟ کاربرد، آمادگی و نحوه انجام

خطرات انجام سی تی اسکن سر

خطرات سی تی ‌اسکن شامل موارد زیر است:

• قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیو اکتیو
• واکنش آلرژیک به ماده‌ی رنگی حاجب
• آسیب کلیوی ناشی از ماده‌ی حاجب

سی تی اسکن ‌نسبت به رادیوگرافی معمولی با اشعه ایکس،‌ از پرتوهای رادیواکتیو بیشتری استفاده می‌کند. داشتن تعداد زیادی سی تی ‌اسکن یا رادیوگرافی با پرتو ایکس، در طول زمان ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. با این حال، خطر ناشی از هر یک از اسکن ها کم است. شما و پزشکتان باید این ریسک این خطر را در مقابل مزایای دریافت یک تشخیص صحیح برای یک مشکل پزشکی بسنجید.

مطلب پیشنهادی: تفاوت رادیولوژی و رادیوگرافی چیست؟

برخی افراد به ماده‌ی حاجب آلرژی دارند. به پزشک خود اطلاع دهید که آیا تاکنون به ماده حاجب تزریقی واکنشی داشته ‌اید یا خیر.

• شایع ترین نوع ماده‌ی حاجب که به داخل ورید تزریق می‌شود، حاوی ید است. اگر فردی که به ید آلرژی دارد این نوع ماده‌ی حاجب را دریافت کند، ممکن است دچار حالت تهوع یا استفراغ، عطسه، خارش یا کهیر شود.
• اگر شما به ‌طور قطع باید چنین ماده‌ای را دریافت کنید، پزشک ممکن است قبل از آزمایش داروهای آنتی ‌هیستامین‌ (مانند بنادریل) یا استروئیدها را برای جلوگیری از بروز واکنش آلرژیک به شما بدهد.
• کلیه ‌ها به حذف ید از بدن کمک می‌کنند. افرادی که دچار بیماری کلیوی یا دیابت هستند ممکن است بعد از آزمایش نیاز به دریافت مایعات اضافی داشته باشند تا به حذف ید از بدن کمک کند.

مطلب پیشنهادی: سی تی اسکن کلیه: کاربرد، آمادگی، انجام و خطرات

در موارد نادر، ماده حاجب ممکن است باعث یک واکنش آلرژیک تهدید کننده زندگی به نام آنافیلاکسی شود. اگر در طول آزمایش با مشکل در تنفس مواجه شدید، بلافاصله به اپراتور دستگاه اسکنر اطلاع دهید. دستگاه های اسکنر دارای سیستم صوتی ارتباطی و بلندگو هستند، بنابراین همیشه کسی می تواند صدای شما را بشنود. در ادامه با جزئیات بیشتری توضیح می دهیم.

شما ممکن است بخواهید از پزشک خود در مورد میزان اشعه ای که در طول فرآیند سی تی اسکن مغز استفاده می‌شود و نیز خطرات مربوط به وضعیت خاص خود بپرسید.

همچنین باید سوابق قرارگرفتن خود در معرض اشعه در گذشته را مانند سی تی اسکن های قبلی و غیره را ثبت کنید تا بتوانید به پزشک خود اطلاع دهید. خطرات مرتبط با قرار گرفتن در معرض اشعه ممکن است به تعداد تجمعی معاینات و یا درمان های با اشعه ایکس در یک دوره زمانی طولانی مرتبط باشد.

برای حفظ سلامتی خود، قبل از برنامه ریزی برای انجام سی تی اسکن سر، اقدامات احتیاطی زیر را در نظر بگیرید:

• بارداری:
  اگر باردار یا مشکوک به بارداری هستید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. قرار گرفتن در معرض اشعه در طول بارداری ممکن است منجر به نقایص مادرزادی شود. در صورت نیاز به انجام سی تی اسکن سر، اقدامات احتیاطی ویژه‌ای برای به حداقل رساندن قرارگیری جنین در معرض تشعشعات انجام می شود.
• ماده حاجب:
  اگر از ماده‌ی حاجب در طول سی تی اسکن مغز استفاده شود، ممکن است بیمار واکنش آلرژیک به این ماده نشان دهد. برای برخی از بیماران نباید ماده‌ی حاجب مبتنی بر ید استفاده شود. بیمارانی که به داروها حساسیت یا آلرژی دارند باید این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهند. هنگام برنامه‌ریزی برای انجام سی تی اسکن سر، اگر به هر نوع ماده‌ی حاجب در گذشته واکنش آلرژیک داشته‌اید، یا اگر نارسایی کلیه یا سایر مشکلات کلیوی دارید، باید به تکنیسین مربوطه اطلاع دهید. در صورتی که قبلاً واکنش شدید یا آنافیلاکتیک به هر نوع ماده‌ی حاجب داشته اید، ماده‌ی حاجب وریدی (IV) برای شما تجویز نخواهد شد. ممکن است بتوانید اسکن را بدون استفاده از ماده‌ی حاجب انجام دهید یا از روش های تصویربرداری جایگزین استفاده کنید. آلرژی به غذاهای دریایی گزارش شده به عنوان یک مانع برای استفاده از ماده‌ی حاجب یددار در نظر گرفته نمی شود. ممکن است لازم باشد مادران شیرده 24 ساعت پس از تزریق ماده‌ی حاجب، تا شیردهی مجدد صبر کنند.
• دیابت:
  بیمارانی که از داروی دیابت متفورمین (گلوکوفاژ) استفاده می کنند باید قبل از تزریق وریدی ماده‌ی حاجب، موضوع را به پزشک خود اطلاع دهند، زیرا ممکن است باعث یک بیماری نادر به نام اسیدوز متابولیک شود. اگر متفورمین مصرف می‌کنید، از شما خواسته می‌شود که مصرف آن را در زمان انجام سی تی اسکن قطع کنید و 48 ساعت تا شروع مجدد مصرف این دارو صبر کنید. ممکن است قبل از شروع مصرف مجدد متفورمین، آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه لازم باشد.

بسته به شرایط پزشکی خاص شما ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. قبل از انجام سی تی حتماً هرگونه نگرانی احتمالی را با پزشک خود در میان بگذارید.

مطلب پیشنهادی: MRI قفسه سینه: کاربرد، عوارض، آمادگی و نحوه انجام

ملاحظات

سی تی‌ اسکن می ‌تواند نیاز به انجام روش های تهاجمی برای تشخیص مشکلات در جمجمه را کاهش یا از بین ببرد. این یکی از ایمن‌ترین روش ‌ها برای بررسی مشکلات سر و گردن است.

آزمایش ‌های دیگری که ممکن است بجای سی تی ‌اسکن سر انجام شوند عبارتند از:

• ام‌ آر ‌آی سر
• گسیل پوزیترون (PET Scan) از سر

مطلب پیشنهادی: ام آر آی (MRI) چیست؟ کاربردها، خطرات و نحوه آمادگی

سوالات متداول

سی تی اسکن مغز چقدر طول می کشد؟

اسکن واقعی معمولاً فقط چند دقیقه طول می کشد، اگرچه در موارد پیچیده تر ممکن است زمان بیشتری بگیرد.

آیا نیاز است برای انجام سی تی اسکن کاری انجام دهم؟

فقط در صورتی که به ماده‌ی حاجب نیاز باشد، در این صورت ممکن است از شما خواسته شود که چند ساعت قبل از اسکن چیزی نخورید تا از حالت تهوع جلوگیری شود.

آیا سی تی اسکن سر درد خواهد داشت؟

خیر. اگر به تزریق ماده‌ی حاجب نیاز داشته باشید، حسی گرم و عجیب را هنگام تزریق آن خواهید داشت. این حس گرما ممکن است در ناحیه‌ی کشاله ران شما قوی‌تر باشد، بنابراین ممکن است احساس کنید در حال دفع ادرار هستید، اما این طور نیست و فقط برای چند ثانیه طول می کشد. همچنین ممکن است به دلیل وجود ید در ماده‌ی حاجب، طعم فلز در دهان خود احساس کنید.

خطرات سی تی اسکن مغز چیست؟

“در سال‌های اخیر، سی تی‌ اسکن سریع‌تر شده است (به این معناست که بیماران مجبور نیستند برای مدت طولانی بی‌حرکت دراز بکشند) و دوز اشعه نیز کمتر شده است.”
سی تی اسکن های منظم، شما را در معرض مقدار بسیار کمی از اشعه قرار می دهند (یک اسکن مغز معادل یک سال اشعه پس‌زمینه طبیعی در بریتانیا است که مقدار بسیار کمی است). سی تی اسکن های پیچیده‌تر شامل سطح بالاتری از اشعه هستند، اما این هنوز هم به عنوان ایمن و بی‌خطر در نظر گرفته می شود. برخی از افراد ممکن است به ماده‌ی حاجب واکنش آلرژیک داشته باشند، اما این بسیار نادر است.

آیا کسی هست که نباید سی تی اسکن سر را انجام دهد؟

اگر باردار هستید به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است آزمایش دیگری برای شما در نظر گرفته شود. اگر قطعاً به اسکن نیاز دارید، می توان با یک پوشش سربی، شکم شما را پوشاند. اگر مشکلات کلیوی دارید، نباید از ماده‌ی حاجب استفاده شود (ممکن است عملکرد کلیه شما قبل از اسکن مورد آزمایش قرار گیرد). اگر برای دیابت متفورمین مصرف می کنید، باید 24 ساعت قبل از دریافت ماده‌ی حاجب، مصرف آن را متوقف کنید.

آخرین پیشرفت ها در زمینه‌ سی تی اسکن چیست؟

در سال ‌های اخیر، سی تی ‌اسکن سریع تر شده است (به این معنی که بیماران مجبور نیستند برای مدت طولانی بی ‌حرکت دراز بکشند) و دوز اشعه نیز کمتر شده است. سی تی اسکن های مدرن همچنین می توانند تصاویر پیچیده سه بعدی ایجاد کنند.