سونوگرافی بیضه: کاربرد، نحوه انجام و تفسیر نتایج
سونوگرافی بیضه، یک روش تصویربرداری پزشکی غیرتهاجمی و دقیق است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویر واضحی از بیضه ها و بافت های اطراف آن ها ایجاد می کند. این آزمایش یکی از مهم ترین و سریع ترین روش ها برای بررسی وضعیت دستگاه تناسلی مردانه محسوب می شود و پزشکان از آن برای تشخیص دقیق بیماری ها و مشکلات بیضه ها یا بافت های اطراف آن ها اعم از درد، تورم، وجود توده، عفونت یا ناباروری و مشکلات جریان خون بیضه استفاده می کنند.
این نوع سونوگرافی روشی ایمن، بدون درد و بدون استفاده از اشعه است و معمولاً نتایج آن در مدت کوتاهی آماده می شود و علاوه بر دقت بالا، هزینه نسبتاً کمی دارد و می تواند به سرعت با علائم و نشانه های بیمار مطابقت داده شود. در برخی موارد که تشخیص با سونوگرافی بیضه به وضوح مشخص نباشد، پزشک ممکن است از ام آر آی بیضه برای بررسی بیشتر استفاده کند. انجام سی تی اسکن در این شرایط به ندرت لازم است، زیرا به دلیل وجود اشعه یونیزان معمولاً از آن اجتناب می شود. همچنین روش های تصویربرداری هسته ای مانند Tc99m-pertechnetate به علت استفاده از اشعه، کاربرد محدودی در بررسی مشکلات بیضه دارند.
مطلب پیشنهادی: سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی بیضه چیست؟
سونوگرافی بیضه، که به آن سونوگرافی اسکروتال نیز گفته می شود، یک آزمایش تصویربرداری ایمن و غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویر دقیقی از بیضه ها و بافت های اطراف آن ها در ناحیه کشاله ران ایجاد می کند.
در این روش، پزشکان نیازی به وارد کردن ابزار به داخل بدن ندارند و عملکرد دستگاه به این صورت است که برق به امواج صوتی تبدیل می شود و با بازتاب این امواج از ساختارهای داخلی بدن، تصاویر با جزئیات بالا توسط دستگاه سونوگرافی تولید می شود.
این روش برای تشخیص انواع مشکلات بیضه، شامل تورم، توده ها، التهاب یا سایر ناهنجاری ها بسیار کاربردی است و به دلیل غیرتهاجمی و بدون درد بودن، یکی از روش های مطمئن تصویربرداری بیضه محسوب می شود.
مطلب پیشنهادی: سونوگرافی ترانس واژینال
چرا ممکن است به سونوگرافی بیضه نیاز داشته باشید؟
پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری ها یا بررسی دقیق تر علائمی که بیضه ها یا بافت های اطراف آن ها را تحت تأثیر قرار می دهند، سونوگرافی بیضه را تجویز کند. این روش می تواند به شناسایی مشکلات زیر کمک کند:
- آسیب فیزیکی (ضربه) به بیضه
- وجود توده ها که ممکن است کیست یا سرطان بیضه باشند
- بیضه نزول نکرده (پایین نیامدن بیضه به داخل کیسه بیضه)
- وریدهای متورم در کیسه بیضه (واریکوسل)
- پیچ خوردگی طناب اسپرماتیک (تورشن بیضه)
- فتق مغبنی (هرنی اینگوینال)
- بررسی جریان خون در عروق بیضه
- وجود مایع در اطراف بیضه (هیدروسل)
به طور خلاصه، این نوع سونوگرافی روشی ایمن، غیرتهاجمی و دقیق برای بررسی سلامت بیضه ها و تشخیص مشکلات احتمالی آن ها است.
مطلب پیشنهادی: تفاوت سونوگرافی واژینال با شکمی
سونوگرافی بیضه توسط چه کسی انجام می شود؟
سونوگرافی بیضه، معمولاً توسط تکنسین سونوگرافی (سونولوژیست پزشکی تشخیصی) انجام می شود. پس از انجام آن، تکنسین تصاویر به دست آمده را تحلیل کرده و یافته ها را به پزشک رادیولوژیست ارائه می دهد؛ پزشکی که در تشخیص بیماری ها با استفاده از تجهیزات تصویربرداری تخصص دارد.
این روش اطمینان می دهد که سونوگرافی به صورت دقیق و حرفه ای انجام شده و نتایج قابل اعتمادی برای تشخیص ارائه می شوند.
مطلب پیشنهادی: آیا سونوگرافی واژینال درد دارد؟
آناتومی و ساختار طبیعی بیضه در سونوگرافی
شناخت ساختار طبیعی بیضه
ساختار طبیعی بیضه شامل بخش هایی است که هر کدام نقشی مهم بر عهده دارند. هر بیضه توسط پوششی محافظ احاطه شده و درون آن لوله های پیچ خورده ای به نام لوله های منی ساز قرار دارد که مسئول تولید اسپرم هستند. همچنین، رگ ها و مجاری مختلفی وظیفه تغذیه، تخلیه و تنظیم دمای بیضه را بر عهده دارند تا عملکرد طبیعی آن حفظ شود.
با سونوگرافی، بافت بیضه به طور یکنواخت دیده می شود.
قطر و حجم بیضه در بزرگسالان
- قطر بیضه بین ۳ تا ۵ سانتیمتر و حجم تقریبی حدود ۲۰ میلی لیتر است.
- این اندازه ها به راحتی با سونوگرافی قابل ارزیابی و اندازه گیری هستند.
- بافت بیضه های کودکان قبل از بلوغ، کمی تیره تر و کمی زبرتر از بیضه بزرگسالان است.
مطلب پیشنهادی: تفاوت سونوگرافی و سی تی اسکن
پوشش بیضه (تونیكا واژینالیس/آلبوژینه)
- پوشش بیضه در سونوگرافی بیضه به صورت یک خط روشن اطراف بیضه دیده می شود.
- این پوشش به داخل فرو رفته و مرکز بیضه را شکل می دهد.
شبکه بیضه
- شبکه بیضه در حدود ۲۰ درصد بیماران در سونوگرافی قابل مشاهده است.
- قسمتی که کمی تیره دیده می شود در مرکز بیضه قرار دارد و در صورت بزرگ تر شدن، واضح تر دیده می شود.
آپاندیس بیضه
- این ساختار در بالای بیضه و نزدیک لوله بالای بیضه قرار دارد.
- معمولاً با سونوگرافی دیده نمی شود مگر در موارد پیچ خوردگی (تورشن) یا تجمع مایع اطراف بیضه (هیدروسل)
مطلب پیشنهادی: سونوگرافی لگن چیست؟
اپیدیدیم (سر، بدن، دُم)
سر اپیدیدیم
- ساختاری گرد یا بیضی شکل است که در قسمت فوقانی بیضه قرار دارد.
- در سونوگرافی نسبت به بیضه یا هم سطح است یا کمی روشن تر دیده می شود.
- اندازه آن حدود ۵ تا ۱۲ میلی متر است.
بدن اپیدیدیم
- در امتداد پشت بیضه قرار گرفته و شکلی طولانی و کشیده دارد.
- قطر آن بین ۲ تا ۴ میلی متر است.
دُم اپیدیدیم
- در قطب تحتانی بیضه واقع شده و شکلی خمیده دارد.
- قطر آن معمولاً بین ۲ تا ۵ میلی متر است.
آپاندیس اپیدیدیم
- زائده ای کوچک است که به سر اپیدیدیم متصل می باشد.
- معمولاً در سونوگرافی قابل مشاهده نیست، مگر در موارد پیچ خوردگی (تورشن) یا تجمع مایع اطراف بیضه (هیدروسل) که ممکن است وضوح آن افزایش یابد.
مطلب پیشنهادی: سونوگرافی عمومی چیست؟
کیسه بیضه
ضخامت طبیعی پوست کیسه بیضه بین ۲ تا ۸ میلی متر است.
ارزیابی جریان خون بیضه
بررسی جریان خون اپیدیدیم و کیسه بیضه
ارزیابی الگوی جریان خون در اپیدیدیم و کیسه بیضه نقش مهمی در بررسی سلامت و عملکرد این ساختارها دارد و می تواند در تشخیص اختلالاتی مانند اپیدیدیمیت، پیچ خوردگی غیر طبیعی (تورشن) یا کاهش یا قطع جریان خون (ایسکمی) بیضه کمک کننده باشد. جریان خون اپیدیدیم معمولاً طبیعی و با مقاومت کم است.
مطلب پیشنهادی: تفاوت ماموگرافي و سونوگرافي سينه
تنظیمات داپلر و سونوگرافی رنگی
- پارامترها باید برای جریان خون کم تنظیم شوند.
- استفاده از فیلتر دیواره پایین و فرکانس پالس پایین توصیه می شود تا جریان های آهسته ثبت شوند.
- در برخی موارد، داپلر قدرتی لازم است تا پیچ خوردگی بیضه مشخص شود.
مطلب پیشنهادی: انواع تصویربرداری پزشکی: کاربردها و مزایا
روش انجام سونوگرافی بیضه و آماده سازی بیمار
در سونوگرافی بیضه معمولاً از یک مبدل دستی با فرکانس بالا (۹ تا ۱۵ مگاهرتز) برای بررسی بیضه و کیسه بیضه استفاده می شود تا تصاویر دقیقی از بیضه ها و بافت های نرم اطراف آن ها تهیه شود. در برخی شرایط خاص، مانند وجود مقدار زیادی مایع دور بیضه (هیدروسل)، ممکن است نیاز به استفاده از مبدل با فرکانس پایین تر باشد.
مبدل وسیله ای پزشکی است که امواج اولتراسوند (فراصوت) ساطع می کند و زمانی که این امواج از بیضه ها و بافت ها بازتاب می شوند، آن ها را دریافت می کند. سپس امواج بازتاب شده به سیگنال های الکتریکی تبدیل شده و کامپیوتر آن ها را به تصاویر یا ویدئو نمایش روی صفحه تبدیل می کند.
برای انجام این سونوگرافی باید لباس و جواهرات از کمر به پایین درآورده شوند. بهتر است لباس های راحت و آزاد مانند شلوارک یا شلوار ورزشی بپوشید تا راحتی بیشتری داشته باشید. ممکن است یک لباس مخصوص (گان) به شما داده شود تا قبل از انجام سونوگرافی آن را بپوشید و روند آزمایش به راحتی انجام شود.
قبل از شروع، پزشک یا تکنسین لایه نازکی از ژل را روی کیسه بیضه و نواحی اطراف که نیاز به بررسی دارند، می زند. این ژل به انتقال بهتر امواج صوتی کمک کرده و از ایجاد حباب های هوا بین پوست و مبدل جلوگیری می کند، زیرا حباب های هوا مانع عبور امواج اولتراسوند به داخل بدن می شوند. سپس مبدل را به آرامی روی بیضه ها حرکت می دهد. ممکن است از شما خواسته شود بی حرکت بمانید، آرام باشید یا نفس خود را حبس کنید تا تصاویر واضح تری گرفته شود. پس از گرفتن تصاویر کافی، تکنسین ژل را از روی بیضه ها پاک می کند.
این مراحل کمک می کنند تا سونوگرافی به صورت ایمن، دقیق و راحت انجام شود و تصاویر با کیفیتی برای تشخیص مشکلات بیضه فراهم گردد.
مطلب پیشنهادی: میزان اشعه دریافتی از آزمایش های تصویربرداری پزشکی
روش آماده سازی بیمار
- در بیشتر موارد، در طول سونوگرافی، بیمار به پشت خود روی یک تخت قابل تنظیم دراز می کشد. تکنسین سونوگرافی ممکن است از وی بخواهد به پهلو بچرخد تا تصاویر واضح تری به دست آورد.
- در صورت بررسی فتق کشاله ران، ممکن است ارزیابی در وضعیت ایستاده انجام شود.
- به منظور ایجاد وضعیت مناسب و پایدار، کیسه بیضه با کمک حوله ای که روی ران ها گذاشته می شود، در جای خود نگه داشته می شود.
مطلب پیشنهادی: انواع تصویربرداری پزشکی زنان
روش بررسی بیضه ها
- بیضه ها باید هم در محور طولی و هم در محور عرضی بررسی شوند.
- اگر توده ای در کیسه بیضه دیده شود، یکی از اهداف اصلی سونوگرافی تعیین محل توده است: داخل بیضه یا خارج از آن.
-
- توده های داخل بیضه معمولاً بدخیم هستند.
- توده های خارج از بیضه تنها ۳ تا ۶ درصد احتمال بدخیمی دارند.
مطلب پیشنهادی: مقایسه بهترین دستگاه های سونوگرافی پرتابل
اهمیت تصاویر جانبی
- باید یک تصویر طولی خاکستری و یک تصویر رنگی داپلر گرفته شود که هر دو بیضه در کنار هم دیده شوند.
- این کار برای مقایسه اندازه، روشنایی نسبی بافت و جریان خون دو بیضه اهمیت دارد.
بررسی کیسه بیضه
- کیسه بیضه باید برای توده ها یا فرآیندهای خارج بیضه نیز بررسی شود.
نکات مهم برای انجام سونوگرافی
- از ژل کافی استفاده می شود تا هوای داخل چین های پوست کیسه بیضه حذف شود.
- هنگام بررسی بیضه ها، تنظیمات دستگاه تغییر داده نمی شود و از تنظیمات یکسانی برای بررسی هر دو بیضه استفاده می شود.
مطلب پیشنهادی: تفاوت سونوگرافی با ام ار ای
تفسیر نتایج سونوگرافی بیضه
دقت سونوگرافی بیضه چقدر است؟
سونوگرافی بیضه ابزاری مؤثر برای شناسایی ناهنجاری ها در کیسه بیضه، بیضه ها و نواحی اطراف آن ها است. با این حال، این روش ممکن است به طور دقیق جریان خون به بیضه ها را مشخص نکند یا بیضه های نزول نکرده در شکم را تشخیص ندهد. در چنین مواردی، پزشک ممکن است آزمایش ها یا سونوگرافی تکمیلی را برای تشخیص دقیق مشکلات بیضه توصیه کند.
میزان ناراحتی در سونوگرافی بیضه چقدر است؟
سونوگرافی بیضه معمولاً دردناک نیست، اما ممکن است هنگام حرکت مبدل توسط تکنسین کمی ناراحتی یا فشار احساس کنید، به ویژه اگر بیضه ها یا نواحی اطراف آن ها دچار التهاب یا درد باشند.
برخی افراد ممکن است قبل از سونوگرافی احساس خجالت یا ناراحتی کنند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی تلاش می کند تا آرامش شما حفظ شود و تجربه ای راحت و ایمن داشته باشید.
سونوگرافی بیضه معمولاَ چقدر طول می کشد؟
سونوگرافی بیضه معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد و یک روش سریع و غیرتهاجمی برای بررسی سلامت بیضه ها است.
بعد از انجام سونوگرافی بیضه چه انتظاری داشته باشم؟
پس از این که تکنسین تصاویر کافی را گرفت، ژل از روی بیضه ها پاک می شود. نیازی به دوره بهبودی وجود ندارد و می توانید به فعالیت های روزمره خود بازگردید.
ارائه نتایج سونوگرافی بیضه چقدر طول می کشد؟
معمولاً نتایج سونوگرافی بیضه را کمی پس از انجام آن، معمولاً همان روز، دریافت می کنید رادیولوژیست یافته های خود را برای شما توضیح می دهد یا آن را به پزشک تان ارائه می کند تا با شما تماس بگیرد.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
اگر نتایج را ظرف یک یا دو روز دریافت نکردید، با پزشک تماس بگیرید. همچنین ممکن است نیاز باشد برای تنظیم وقت ویزیت پیگیری با پزشک تماس بگیرید.
سؤالات متداول سونوگرافی بیضه
آیا سونوگرافی بیضه از تشعشع استفاده می کند؟
خیر. برخلاف رادیوگرافی (X-ray)، سونوگرافی برای تهیه تصاویر از بدن از تشعشع استفاده نمی کند.
آیا سونوگرافی بیضه خطر یا عارضه ای دارد؟
خیر، سونوگرافی بیضه یک روش ایمن و غیرتهاجمی است و هیچ عارضه مضر یا دردناکی ندارد. این روش برای بررسی سلامت بیضه ها و تشخیص مشکلات احتمالی کاملاً مطمئن محسوب می شود.
آیا برای سونوگرافی بیضه نیاز به اصلاح موی ناحیه هست؟
خیر، قبل از سونوگرافی بیضه نیازی به اصلاح موی ناحیه نیست.
