سونوگرافی روده: کاربرد، مزایا و مراحل انجام

سونوگرافی روده، به ‌عنوان یک فناوری نوین و غیرتهاجمی، نقش مهمی در پایش و مدیریت بیماری ‌های التهابی روده (IBD) مانند کرون و کولیت اولسراتیو ایفا می‌ کند و می ‌تواند به تشخیص التهاب فعال، ارزیابی پاسخ به درمان و تصمیم‌ گیری سریع و دقیق در مسیر کنترل بیماری کمک کند.

اگر به یکی از انواع IBD مبتلا هستید، احتمالاً تجربه کرده ‌اید که چقدر می‌ تواند آزار دهنده باشد زمانی که علائم، با وجود رعایت درمان و مراقبت ‌ها، دوباره شعله‌ ور می ‌شوند.

این روش تصویربرداری دقیق، به شما و پزشک تان کمک می ‌کند تا در طول ویزیت و به صورت لحظه ‌ای، آن چه در داخل روده‌ هایتان رخ می ‌دهد را مشاهده کرده و علت بروز علائم را بهتر درک کنید.

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی روده چیست؟

سونوگرافی روده، یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی و بدون درد برای پایش بیماری های التهابی روده (IBD) می باشد که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر دقیق و واضح از روده کوچک و بزرگ استفاده می کند.

در این روش، امواج صوتی از روده منعکس شده و تصاویر روشنی ایجاد می کنند که ضخامت دیواره روده (ضخیم شدن دیواره می تواند نشان دهنده التهاب باشد) و جریان خون (افزایش جریان خون می تواند نشان دهنده التهاب باشد) را نشان می دهد.

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی کلیه

با کمک سونوگرافی روده، پزشک می ‌تواند:

• محل التهاب و شدت آن را تشخیص دهد.
• میزان پاسخ بدن به درمان را ارزیابی کند.
• تغییرات جدید از آخرین ویزیت را شناسایی کند.

علاوه بر این، سونوگرافی روده برای پایش بیماری پس از جراحی یا بررسی عود بیماری مناسب است و می‌ تواند عوارضی مانند موارد زیر را شناسایی کند:

• ناحیه های باریک در روده (تنگی روده)
• اتصالات غیرطبیعی بین روده و سایر اندام ها (فیستول)
• حفره های حاوی مایع عفونی (آبسه)

معمولاً این روش همراه با سایر آزمایش ها استفاده می شود، از جمله:

• آزمایش های خون
• آزمایش های مدفوع
• آندوسکوپی (استفاده از دوربین برای مشاهده داخل روده)

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی بیضه

کاربرد سونوگرافی روده در مدیریت بیماری ‌های التهابی روده (IBD)

سونوگرافی روده که توسط یک متخصص آموزش‌ دیده در زمینه بیماری‌ های التهابی روده (IBD) انجام می ‌شود، در روند مراقبت و مدیریت بیماری برای بیماران در تمامی سنین، نقشی کلیدی دارد.

هنگام مراجعه به مرکز درمانی یا کلینیک، ممکن است در طول معاینه فیزیکی اولیه یا ویزیت ‌های بعدی، سونوگرافی روده برای شما تجویز شود که از این روش غیرتهاجمی می توان برای موارد زیر استفاده کرد:

• نظارت بر فعالیت بیماری شما:

می ‌تواند میزان فعالیت IBD را به ‌طور دقیق ارزیابی کند و عوارض احتمالی مانند تنگی روده، فیستول یا آبسه را شناسایی نماید.

• ارزیابی پاسخ به درمان:

با استفاده از این روش، می ‌توانید بازخورد فوری درباره اثربخشی داروهای بیولوژیک یا سایر درمان‌ ها دریافت کنید. در صورتی که درمان فعلی کنترل مناسبی بر بیماری نداشته باشد، شما و متخصص IBD می ‌توانید راهکارهای درمانی مناسب ‌تری را انتخاب کنید.

• بررسی عود بیماری پس از جراحی:

اگر قسمتی از روده شما برداشته شده باشد، سونوگرافی روده می تواند برای بررسی علائم اولیه بازگشت بیماری مورد استفاده قرار گیرد. تشخیص زودهنگام بازگشت بیماری، امکان مداخله سریع و جلوگیری از وخامت شرایط را فراهم می ‌کند.

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی ترانس واژینال

مزایای سونوگرافی روده برای افراد مبتلا به IBD

سونوگرافی روده، مزایای بسیاری برای بیماران مبتلا به IBD دارد که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بدون درد است و به سرنگ یا دارو نیاز ندارد.
• هیچ گونه پرتوگیری در آن وجود ندارد.
• برای کودکان و بزرگسالان ایمن و مناسب است.
• نیاز به آمادگی قبلی مانند ناشتا بودن یا «آمادگی روده» که پیش از انجام روش ‌های اندوسکوپی ضروری است، ندارد.
• این روش به پزشک تان امکان می ‌دهد در زمان ویزیت تشخیص دهد که آیا IBD فعال است یا در مرحله بهبودی قرار دارد.
• معمولاً نتایج آن به سرعت در دسترس هستند، بنابراین پزشک می تواند فوراً تصمیمات درمانی مناسب را اتخاذ کند.
• پژوهش ‌ها نشان می ‌دهد سونوگرافی روده از برخی آزمایش‌ های دیگر که برای پایش IBD استفاده می ‌شوند، مانند برخی بررسی ‌های مدفوع، دقیق ‌تر است.
• ثابت شده است که این روش به اندازه روش ‌های آندوسکوپی (از جمله کولونوسکوپی) و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) برای ارزیابی فعالیت بیماری در IBD دقت دارد.
• سریع است و گاهی می توان آن را در طول یک ویزیت معمولی توسط متخصص انجام داد.
• از آن می توان برای پایش IBD و بررسی اثربخشی درمان ها استفاده کرد.

مطلب پیشنهادی: تفاوت سونوگرافی واژینال با شکمی

آیا سونوگرافی روده می تواند جایگزین کولونوسکوپی ‌شود؟

سونوگرافی روده به‌ طور کامل جایگزین کولونوسکوپی نمی ‌شود. در برخی افراد، پایش التهاب با استفاده از این نوع سونوگرافی و آزمایش مدفوع (برای اندازه ‌گیری کالپروتکتین مدفوع) می‌ تواند تعداد کولونوسکوپی ‌های مورد نیاز را کاهش دهد.

نوع آزمایش ‌ها و روش ‌های مورد نیاز شما بستگی به شرایط و نیازهای فردی ‌تان دارد. همواره گزینه ‌ها را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید.

مطلب پیشنهادی: آیا سونوگرافی واژینال درد دارد؟

مراحل انجام سونوگرافی روده

پزشک در صورت نیاز سونوگرافی روده را برای شما تجویز کرده و اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار می ‌دهد.

گاهی این سونوگرافی در طول ویزیت توسط یک پزشک واجد شرایط انجام می‌ شود، یا ممکن است شما به متخصص دیگری ارجاع داده شوید.

همه کلینیک ‌ها خدمات تخصصی سونوگرافی روده را ارائه نمی ‌دهند و تنها پزشکانی که به‌ طور ویژه در این زمینه آموزش دیده ‌اند، می ‌توانند این آزمایش را انجام دهند.

برای انجام این نوع سونوگرافی، نیازی به آمادگی روده وجود ندارد. شما می ‌توانید پیش از آزمایش مانند همیشه غذا و نوشیدنی مصرف کنید و نیازی به ناشتا بودن نیست.

مطلب پیشنهادی: تفاوت سونوگرافی و سی تی اسکن

در طول ویزیت، متخصص اطمینان می‌ دهد که شما در وضعیت راحتی قرار خواهید داشت. لازم است پیراهن خود را بالا بزنید و شکم خود را در معرض دید قرار دهید تا متخصص سونوگرافی بتواند ناحیه درست روده را مشاهده کند.

سپس متخصص مقداری ژل روی شکم قرار می ‌دهد و پروب را به مدت حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه روی شکم حرکت می ‌دهد تا قسمت ‌های مختلف روده شما را بررسی کند. معمولاً یک صفحه ‌نمایش وجود دارد که می‌ توانید تصاویر سونوگرافی را هم‌ زمان مشاهده کنید.

نتایج را در همان جلسه سونوگرافی یا در ویزیت بعدی، اگر سونوگرافی در کلینیک دیگری انجام شده باشد، دریافت خواهید کرد. این نتایج به شما و متخصص کمک می کند تا گام های بعدی مدیریت بیماری را تعیین کنید.

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی لگن چیست؟

عوارض احتمالی سونوگرافی روده

سونوگرافی روده ایمن است و هیچ ریسک یا عارضه جدی ندارد اما ممکن است هنگام قرار گرفتن پروب سونوگرافی روی شکم، کمی فشار یا ناراحتی خفیف احساس کنید. حتماً اگر در طول آزمایش احساس ناراحتی کردید، به متخصص اطلاع دهید.

در برخی افراد، ممکن است بیماری احتمالی در سونوگرافی دیده نشود و در این صورت ممکن است نیاز به آزمایش های تکمیلی دیگری باشد.

مطلب پیشنهادی: سونوگرافی عمومی چیست؟

هزینه سونوگرافی روده

اکثر مراکز دولتی خدمات سونوگرافی روده را انجام می دهند و شما هزینه اضافی پرداخت نمی کنید زیرا بیمه این خدمت را پوشش می دهد. اما اگر سونوگرافی در مراکز خصوصی انجام شود، ممکن است هزینه اضافی از شما دریافت شود که هزینه آن نیز توسط بیمه های تکمیلی پوشش داده می شود.

شما می توانید قبل از انجام سونوگرافی، قیمت دقیق آن را جویا شوید.

مطلب پیشنهادی: تفاوت ماموگرافي و سونوگرافي سينه

سوالات متداول

سونوگرافی روده چیست؟

سونوگرافی روده، یک روش پایش غیر تهاجمی برای بیماران مبتلا به IBD است که امکان بررسی دقیق و نزدیک بیماری را فراهم می ‌کند.

این روش می‌ تواند میزان التهاب فعال را اندازه‌ گیری کند، تغییرات ایجاد شده از آخرین ویزیت را تشخیص دهد و نشان دهد که بدن شما تا چه حد به درمان فعلی پاسخ می ‌دهد.

در صورت بروز عود بیماری نیز سونوگرافی روده به پزشک کمک می ‌کند تا سریع‌ تر درباره تغییر درمان تصمیم ‌گیری کند.

آیا سونوگرافی روده می تواند IBD را تشخیص دهد؟

اگر چه یک متخصص IBD ممکن است سونوگرافی روده را به عنوان بخشی از ارزیابی های تشخیصی برای شما تجویز کند، اما برای تشخیص IBD نیاز به یک روش اندوسکوپیک مانند کولونوسکوپی یا آندوسکوپی فوقانی همراه با نمونه برداری می باشد.

اما پس از آن که شما مبتلا به IBD  تشخیص داده شوید، این روش می تواند به متخصصان IBD  کمک کند تا فعالیت بیماری را پایش کرده و پاسخ شما به درمان های مختلف را ارزیابی نمایند.

مطلب پیشنهادی: انواع تصویربرداری پزشکی: کاربردها و مزایا

آیا سونوگرافی روده می تواند جایگزین آزمایش های دیگر، مانند آندوسکوپی فوقانی یا کولونوسکوپی شود؟

سونوگرافی روده، نمی تواند جایگزین آندوسکوپی برای تشخیص IBD شود. اما می‌ تواند جایگزین برخی ارزیابی‌ های آندوسکوپیک شود که برای بررسی وجود یا عدم وجود التهاب به کار می‌ روند. این روش همچنین می ‌تواند برای پایش میزان فعالیت بیماری در گذر زمان مورد استفاده قرار گیرد.

آیا سونوگرافی روده می تواند جایگزین کولونوسکوپی برای غربالگری یا پایش سرطان کولورکتال شود؟

خیر. سونوگرافی روده برای غربالگری سرطان کولورکتال یا پایش این سرطان مورد استفاده قرار نمی گیرد.

مطلب پیشنهادی: میزان اشعه دریافتی از آزمایش های تصویربرداری پزشکی

چگونه برای سونوگرافی روده آماده شوم؟

بر خلاف بسیاری از آزمایش های مرتبط با IBD، سونوگرافی روده هیچ گونه آمادگی قبلی نیاز ندارد. نیازی نیست پیش از ویزیت پزشک آب بنوشید، ناشتا باشید یا آمادگی روده داشته باشید.
در برخی موارد ممکن است پیش از انجام سونوگرافی از شما خواسته شود مقدار کمی مایع بنوشید، اما این موضوع معمولاً لازم نمی باشد.

در طول سونوگرافی روده چه اتفاقی می افتد؟

سونوگرافی روده شبیه همان سونوگرافی بارداری است. برای شروع این فرایند، ژل مخصوصی روی شکم شما قرار داده می شود و سپس پروب را روی ناحیه مورد نظر حرکت می‌ دهند تا تصاویر زنده و واقعی از روده‌ های شما ثبت شود.

شما می ‌توانید این تصاویر را هم‌ زمان روی صفحه ‌نمایش مشاهده کنید و معمولاً فرآیند بین ۱۰ دقیقه تا نیم ساعت طول می‌ کشد.

سونوگرافی روده چه چیزهایی را نشان می دهد؟

این آزمایش غیرتهاجمی با دقت بالا می تواند نشان دهد که چه میزان التهاب در روده های شما وجود دارد. همچنین به پزشکان کمک می کند تا تشخیص دهند آیا شما دچار تنگی روده (باریک شدگی روده ها) هستید یا خیر.

علاوه بر این، سونوگرافی روده می تواند فیستول ها (اتصالات غیرطبیعی که ممکن است بین روده و دیگر اندام ها شکل بگیرند) یا آبسه ها (ناحیه هایی که مایع عفونی ممکن است در روده ها جمع شود) را آشکار کند.

من مبتلا به IBD هستم. چگونه می توانم بفهمم آیا گزینه مناسبی برای پایش با سونوگرافی روده هستم؟

سونوگرافی روده، برای اکثر بیماران مبتلا به IBD یک ابزار ارزشمند برای پایش فعالیت بیماری می باشد. اما درصد کمی از بیماران ممکن است به دلیل آناتومی خاص یا ترکیب بدنی شان که می تواند منجر به کیفیت پایین تصاویر شود، از پایش مداوم با سونوگرافی بهره ای نبرند.

زمانی که به پزشک مراجعه می کنید، وی می تواند تعیین کند که آیا این روش برای شما مفید خواهد بود یا خیر.

آیا بیمه، سونوگرافی روده را پوشش می دهد؟

اکثر بیمه ها، سونوگرافی روده را در صورت ابتلا به IBD پوشش می دهند.

جمع بندی

سونوگرافی روده، یک روش غیرتهاجمی برای تشخیص و پایش بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می باشد. این روش از امواج صوتی استفاده می کند تا تصاویر واضح و دقیقی از روده کوچک و بزرگ ایجاد کند و نشان دهد التهاب یا عوارض در کجا رخ می دهد.

سونوگرافی روده سریع و بدون درد است و امکان پایش لحظه ای بیماری را فراهم می کند. این ویژگی به شما و پزشک تان کمک می کند تا تصمیمات درمانی را سریع تر اتخاذ کنید.